PL
EN
DE
SZAMOTA Karol (około 1874 – 09. 05. 1922). Urodził się w Lublinie. Gimnazjum ukończył w Warszawie i zdecydował, że zostanie lekarzem. Studia medyczne rozpoczął na ówczesnym Imperatorskim Uniwersytecie w Warszawie. Swoją patriotyczną postawą zwrócił uwagę carskich władz uczelni za co został zesłany na dwa lata na Syberię. Po odbyciu kary studia ukończył w Estonii, w Dorpacie (dziś Tartu). Wrócił do Warszawy i rozpoczął pracę w Szpitalu Dzieciątka Jezus jako asystent na wydziale chirurgicznym u profesora Krajewskiego.
Prawdopodobnie w 1908 roku przyjechał do Węgrowa. Dziś trudno byłoby stwierdzić, dlaczego postanowił pracować w małym miasteczku i czemu wybrał właśnie Węgrów. Może dlatego, że zdawał sobie sprawę z ogromnych potrzeb, braku lekarzy, a może był to zwykły przypadek. W maju 1918 roku został wybrany, podczas posiedzenia rady powiatu, do komisji dozoru szkolnego razem z Bronisławem Małkowskim i Czesławem Matuszkiewiczem (późniejszym burmistrzem Węgrowa). Jako członek węgrowskiego oddziału Polskiej Macierzy Szkolnej m.in. przyczynił się do tego, że po osiemdziesięciopięcioletniej przerwie, wznowiła działalność szkoła średnia w Węgrowie pod oficjalną nazwą Gimnazjum Koedukacyjne Polskiej Macierzy Szkolnej w Węgrowie. PMS prowadziła także dwie biblioteki: w Węgrowie i Wierzbnie.
W latach 1919-1922 doktor Szamota był prezesem węgrowskiej straży pożarnej (funkcję tę pełnił do śmierci). Doktor Szamota nigdy nie ukrywał swoich lewicowych i demokratycznych poglądów (na tym tle popadł w konflikt z narodowcami, którzy stanowili w Węgrowie większość). Jesienią 1918 roku, w czasie pierwszych wyborów do sejmu, (opowiedział się wtedy po stronie PSL Wyzwolenie) podczas wiecu przedwyborczego doktor został publicznie wygwizdany już po słowach, które rozpoczęły jego wystąpienie: „Jestem ludowcem...”
Żyją jeszcze dziś w Węgrowie ludzie, którzy pamiętają doktora Szamotę jako tego, który dzięki swej wiedzy medycznej uchronił ich ojców przed wcieleniem na wiele lat do armii rosyjskiej w 1914 roku. W praktyce wcielenie do tej armii oznaczało śmierć na froncie, kalectwo lub wieloletnią, wyniszczającą człowieka służbę.
W 1919 roku biedota węgrowska, chcąc uhonorować swojego doktora, wysunęła jego kandydaturę do Rady Miejskiej w Węgrowie. Zgodził się na to i został wybrany (z listy ludowców PSL Wyzwolenie - nr 2). Do tej poważnej akcji wyborczej ludowcy węgrowscy przystępowali bez doświadczenia i bez funduszów na propagandę, nawet bez jednolitego planu działania w powiecie.
Dr Szamota był jedynym ludowcem wśród radnych. Ze względu na swoje postępowanie i demokratyczne przekonania, stał się obiektem ataków prawicowej większości sejmiku. W końcu stycznia 1920 roku postanowiono uchwałą nr 59 „wykluczyć doktora Szamotę raz na zawsze z życia samorządowego, unieważniając tym samym jego wybór do Rady Miejskiej w Węgrowie i do sejmiku”.
Była to uchwala niezgodna z prawem, gdyż Szamotę odwołać mogli jedynie wyborcy lub sąd, ale załamany tym bezprecedensowym faktem sam złożył swój mandat i wycofał się z działalności publicznej. Zaczął chorować. Ostatni raz widziano go na zebraniu ludności Węgrowa, zorganizowanego po otrzymaniu złych wiadomości z frontu w 1920 roku. Tym razem doktor nie przemawiał.
Zmarł 9 maja 1922 roku prawdopodobnie na zapalenie płuc. Na jego pogrzebie, na cmentarzu węgrowskim, żegnały go tłumy zwolenników, głównie biedoty miejskiej i Żydów, których leczył za darmo.
Z dziś nieznanych powodów żona i córki doktora Szamoty wyprowadziły się z Węgrowa do Warszawy. Na domu przy dzisiejszej ulicy Kilińskiego, gdzie niegdyś mieszkał dr Szamota, znajduje się tablica pamiątkowa.
Doktor Szamota jako zasłużony obywatel miasta został patronem jednej z jego ulic.
BIBLIOGRAFIA:
- Tomasz Szczechura: Ruch nauczycielski w powiecie węgrowskim w latach 1917-1939 i jego funkcje społeczne. W: „Przegląd Historyczno-Oświatowy" nr 2, 1973.
- Tomasz Szczechura: Powiat węgrowski w okresie II Rzeczpospolitej. W: Prace archiwalno-konserwatorskie na terenie województwa siedleckiego. Siedlce 1984.
- Tomasz Szczechura: Ruch ludowy w Siedleckiem. Warszawa 1984.
- Węgrów-dzieje miasta i okolic w latach 1441-1944. Red. Arkadiusz Kołodziejczyk, Tadeusz Swat. Węgrów 1991.
- Z dziejów ochotniczych straży pożarnych. Studia i artykuły. Red. Arkadiusz Kołodziejczyk, Cz. III. Warszawa 2003.
- Archiwum Państwowe w Lublinie, Siedlecki Gubernialny Urząd ds. Stowarzyszeń, sygn. 98, s. 45 – 49.
- Małgorzata Płusa, Katarzyna Stemler, Dotor Karol Szamota: znany i nieznany
Autor: Elżbieta Rogala
Foto: ze zbiorów Miejskiej Biblioteki Publicznej im A. Cieszkowskiego w Węgrowie.
Publikowane w: Słownik biograficzny Południowego Podlasia i Wschodniego Mazowsza, red.: A. Kołodziejczyk i in., T. 1, Siedleckie Towarzystwo Naukowe i Instytut Historii Akademii Podlaskiej, Siedlce 2009.
